بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع بحث: « کارگاه آموزشی روش تحقیق مدل سازانه» (انتقال به بسته آموزشی صوتی‌تصویری + انتقال به کارگاه روش تحصیل و کارگاه روش تدریس)

مساله بحث: چگونه می‌توان تحقیق به معنی کشف حقیقت و تولید علم را قدم به قدم انجام داد به طوری که منجر به اثر عملی برای ارتقاء زندگی شود؟

این کارگاه براساس کتاب «راهنمای تحقیق» با اقتباس از نگرش اسلام برگزار می‌‌گردد.

(انتقال به معرفی کتاب و سفارش کتاب)

پیش‌فرض‌ها:

1. روش تحقیق = فرآیند قدم‌به‌قدم و نظام‌مند معرفتی برای کشف حقیقت به هدف حل یک مساله 

5. آموزش = ابزار تغییر درشناخت و احساس انسان است که منجر به تغییر در رفتار می‌شود.

6. تحقیق = مراحل و ضوابط لازم برای کشف صحیح و تحلیل موجّه اطلاعات به هدف حل یک مساله؛ «تحقیق»، تولید اطلاعات است و نه جمع‌آوری اطلاعات تولیدشده قبلی. (انتقال به بحث تفصیلی در مورد روش تحقیق شبکه‌ای)

اصول و محورهای اصلی کارگاه:

1. خلاقیت و نوآوری = توانایی کشف اجزاء و روابط پنهان از دید عمومی در باره یک موضوع و پدیده و بازسازی آن، براساس یافته‌های جدید؛ و به تعبیر دیگر، خلاقیت = تلاش معرفتی برای کشف اجزاء و روابط نهفته در شبکه هستی (انتقال به بحث تفصیلی در مورد خلاقیت)

2. تحقیق تفکرساز و خلاق = ایجاد فرآیند ارتقاء سطح فهم و ادراک به سطح «فهم خلاق» (انتقال به بحث تفصیلی سطوح فهم و ادراک)

4. مهارت = توانایی استفاده از اطلاعات، برای انجام صحیح، مستقل  و مکرر یک کار (انتقال به بحث تفصیلی در مورد مهارت‌محوری)

5. آموزش تحقیق‌محور و مهارت‌افزا = فرآیند هدايت فراگير به‌‌سوي تشخيص مساله و فعال‌سازي تفکر او براي حل‌مساله، و اقدام عملی توسط فراگیر برای حل مساله در كلاس (شبیه‌سازی عملی فرآیند تولید علم و کاربرد علم)

برنامه تفصیلی کارگاه

عنوان كارگاه: كارگاه آموزشي روش تحقیق مدل سازانه

موضوع كارگاه: آموزش شيوه تحقیق خلاق و مولّد علم

هدف از كارگاه: ايجاد زمينه مهارتي در طلاب حوزه‌هاي علميه به‌جهت تحقیق‌های اثربخش (اثربخشي براي حل‌مساله در زندگي)

استراتژي كارگاه: فعال‌سازی شرکت‌کنندگان در کارگاه برای تولید محتوا

شيوه اجرايي:

1. دريافت برگه سوال
2. تفكر فردي براي ارائه پاسخ به سوال
3. بحث و گفتگوي گروهي و دست‌يابي به يك توافق گروهي
4. مطالعه تطبیقی
5. ارزيابي و نتيجه‌گيري
6. تدوین و بسته بندی نتایج

برنامه عملياتي كارگاه:  پنج روز، هر روز 3 جلسه دو ساعته (جمعا 32 ساعت = دو واحد آموزشی)

انتظارات ازکارگاه: اميد است پس ازاين كارگاه، شركت‌كنندگان محترم:

• بتوانند برای آسیب مرکزی موجود در فضای تحقیقات، راهبرد اصلاحی بدهند.
• راهبرد فوق را به‌صورت قدم‌به‌قدم عملیاتی کنند.
• تمایل به تغییر یا ارتقاء مستمر تحقیق خود به تحصيل خلاق و کاربردی پیدا کنند.
• زمینه‌های مهارتيِ لازم برای تغییر فوق را كسب نمایند.

نكته: جلسات دقيقاً راس ساعات اعلام شده شروع و خاتمه مي‌يابد. (بدون حتي يك دقيقه تاخير) انشاءالله.

برنامه تفصیلی محتوای کارگاه:

روز	جلسه	موضوع جلسه	سوال اصلي	جهت‎گيري اصلي
روز اول	جلسه اول و دوم و سوم	نگرش‌سازي / بررسي وضعيت موجود/ آسيب‌شناسي بررسي هويت تحقیق (انتقال از نگرش موجود به نگرش مطلوب)	مگر تحقیق‌هاچه اشكالي دارد كه به دنبال بهينه‌سازي هستيم؟	آسيب‌شناسي تحقیق
			در حوزه و معارف دين چه انتظاري از ما مي‎رود؟ يعني چه چيزهايي را بايد بتوانيم در عمل استفاده  كنيم؟ چه قابليت‎هايي بايد داشته  باشيم؟	تغيير نگرش نسبت به تحقیق و محقق از فردي كه مخزني از اطلاعات است و به امور مفهومی می‌پردازد، به يك اسلام‌شناس و مشاور زندگي كه با علمِ خود حل‌مساله مي‌كند.
		نگرش‌سازي / حركت به‌سمت وضعيت مطلوب/ شناخت نقطه مركزي در تغيير: بررسي هويت فهم و يادگيري و دستيابي به شاخص تعمیق فهم	1. چرا خروجي سيستم اين چنين نيست؟ 2. تمام تلاش براي اين است كه انسان حقیقت را با تمام ابعادش کشف کند، چگونه می‌توان به عمق حقایق نفوذ کرد	استفاده از علم در عمل، علم براي زندگي دست‌يابي به تعريف مطلوب تحقیق و متغير اصلي آن كه شناسایی ابعاد و لایه‌های حقیقت است.
روز دوم	جلسه چهارم و  پنجم	راهبردسازي/ حركت به‌سمت وضعيت مطلوب/ بستر حركت طراحي اوليه روش تحقیق و دستيابي به الگوريتم كلي تحقیق	چگونه اين قابليت‎ها را در خودمان ايجاد كنيم؟ در حال حاضر براي تحقیق چه مراحلي را انجام مي‎دهيم؟ (پيش نياز براي فعاليت بعد) به‌طور كلي تحقییق بايد چه مراحل حداقلي را طي كند؟	(بررسي قسمت «با.......» در فرمول تغيير) آشنايي اوليه با شيوه تحقیق فعال و اثربخش دست‎يابي به الگوريتم كلي تحقیق
	جلسه ششم	بررسي الگوريتم‎هاي مختلف تحقیق (بررسي تطبيقي روش‎هاي تحقیق)	شيوه‌هاي مختلف تحقیق كدامند و چه تفاوت‌هايي با هم دارند؟	دست‎يابي به الگوريتم‌هاي متفاوت در تحقیق
روز سوم	جلسه هفتم	راهبردسازي/ حركت به‌سمت وضعيت مطلوب/ مسير اصلي توليد الگوريتم روش تحقیق اثربخش براساس آموزه‌هاي دين	ايجاد تغيير از وضعيت موجود به وضعيت مطلوب با چه ابزاري؟ شيوه تحقیق فعال چيست؟ الگوريتم اجرايي تحقیق اثربخش را طراحي كنيد.	دست‌يابي به روش كارگاهي (مراحل اجرا)
	جلسه هشتم	راهبردسازي/ حركت به‌سمت وضعيت مطلوب/ ابزار مركزي بررسی هویت طرح تحقیق و تولید قالب «طرح تحقیق کاربردی»	می‎خواهیم تحقیقات را به شیوه فعال انجام دهیم چه تمیهداتی لازم است؟ طرح تحقیق چیست؟	تولید قالب «طرح تحقیق اثربخش»
	جلسه نهم	راهكارسازي/ مهارت‌هاي عملياتي براي تحقق وضعيت مطلوب مهارت هدفگذاریِ اثربخش برای تحقیقات	نوشتن طرح تحقیق نیازمند مهارت‎هایی است که فراگير باید آنها را داشته باشد: 1-  چگونه هدفگذاري عملياتي براي اثربخشي تحقیق داشته باشيم؟	زمينه‌سازي براي ايجاد مهارت هدف‎گذاريِ داراي شاخص‌هاي مهارتي (در مقابل هدف‌گذاري‌هاي كلي)
روز چهارم	جلسه دهم و ویازدهم	مهارت سوال پردازی و طرح سوالات انگیزشی و ایجاد داربست‌هاي ذهنی	2-   چگونه مي‎توان سوال اثر بخش طراحي كرد؟	زمينه‌سازي براي ايجاد مهارت انگيزش و فعال‎سازي ذهن محقق
دنباله روز چهارم	جلسه دوازدهم	مهارت تفکر برای حل مساله و توليد پاسخ به سوالات و  خلاقیت (توليد اطلاعات، نَه جمع‌آوري اطلاعات)	چگونه اطلاعات لازم را از درون موضوع استخراج كنيم؟ (فرض كنيد هيچ اطلاعاتِ قبلي راجع به موضوع وجود ندارد چه مي‌كنيد؟!)	زمينه‌سازي براي ايجاد مهارت توليد علم
روز پنجم	جلسه سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم	مهارت فعال سازي مطالعه اكتشافي متن و بررسي‎هاي تطبيقي	چگونه حداكثر اطلاعات اثربخش را از منابع با حداقل زمان به‎‎دست آوريم ؟	زمينه‌سازي براي ايجاد مهارتِ مطالعة اثربخش
		مهارت تحلیل محتوای متن	چگونه هدف متن، نقطه ورود، مراحل، نتيجه و مركز ثقل متن و اينكه متن پاسخ به چه سوالاتي است به‎دست مي‎آيد؟	زمينه‌سازي براي ايجاد مهارت تحليل محتوا
		مهارت طبقه‎بندي، ثبت و بازيابيِ اثر بخش اطلاعات درس	چگونه بايد حداكثر اطلاعات لازم در حداقل زمان بازيابي و تثبيت شود؟	مهارت‌ استفاده از نتايج تحليل محتوا

این کارگاه، در قالب دو روزه و یک واحدی نیز قابل اجراست.

روش ارزيابي نهايي کارگاه: به‌صورت ارزيابي پوشه‌اي انجام خواهد شد يعني كليه فعاليت‌هاي فراگيران در كلاس و خارج از كلاس و سوالات ارزيابي نهايي امتياز خاص دارند و در نهايت معدل‌گيري مي‌شود:

1-   فعاليت كلاسي 100 امتياز (متشكل از: حضور سر دقيقه،تمركز در تفكر فردي، مشاركت در مباحثه و گفتگوي گروهي، ثبت و تدوين اطلاعاتكارگاه، مشاركت در جمع‌بندي و ارائه نظر گروهي – پنج روز، هر روز سه جلسه، هر جلسه 5 امتياز + 10امتياز براي بسته‌بندي اطلاعات كارگاه در روز پنجم)

2-    مقالات 100 امتياز (پنج مقاله، هر مقاله 20 امتياز)

3-    ارزيابي نهايي حاوي سه سوال، هر سوال 100 امتياز(مقاله، طرح درس، گزارش كارگاه)

 

سوالات ارزیابی نهایی

کارگاه روش تحقیق خلاق و اثربخش

1.   شما را به عنوان طلبه‌اي موفقي معرفي مي‌كنند كه طرح تحقیقی داريد يعني فعال‌سازي ذهن با طرح سوالات كاربردي، حركت به‌سمت حل مساله و توليدفكر، ايجاد زمينة بررسي تطبيقي بين افكار خود و افكار صاحب كتاب يا منابع مربوطه، فعاليت لازم براي تثبيت و تكميل يادگيري را، به دقت و آگاهانه انجام مي‌دهيد؛ یک خبرنگار علمی فرهنگی، علاقمند به گفتگو با شما  مي‌شود و به ملاقات شما مي‌آيد. هنگام ورودِ او شما مشغول آماده‌سازیِ طرح تحقیق خود هستيد؛او تقاضا مي‌كند:

a.      مشکل و آسیب مرکزی تحقیقات را توصیف کنید؛

b.      راهبرد اصلاح وضعیت را ارائه دهید؛

c.      راهکار عملی برای تحقق راهبرد فوق را مرحله‌به‌مرحله بیان کنید؛

چه توضيحاتي به او خواهيد داد؟ مشروح آنها را براي چاپ در نشريه "حوزه و پژوهش" و نشريه "تکنولوژی آموزشی" بنويسيد. 

2.      يك نمونه از طرح تحقیق تكميل شده خود را ضميمه كنيد.  

3.   گزارشي توصیفی از محتوا و شیوه‌ای که در این کارگاه دیده‌اید بنويسيد به‌طوری که اگر یک طلبه بخواهد شیوة تحقیق خود را تغییر دهد بتواندفرمول تغییر را از گزارش شما به‌دست بیاورد. 

توضيح: هر يك از 3سوال فوق + مجموعه فعاليت‌هاي كلاسي + مقالات شما، 100 امتياز دارد كه در نهايت معدل‌گيري خواهد شد و حد نصاب دريافت گواهينامه كارگاه "روش تحقیق اثربخش"، 80 از100 مي‌باشد لذا اميد است بزرگواران در ساختار و محتواي مواد امتحاني دقت لازم را مبذول دارند.

دو هفته پس از اتمام کارگاه فرصت دارید پاسخ‌ها به فرد معرفی شده از طرف معاونت آموزش تحویل داده شود.

امکان بررسی پاسخ‌هایی که تاریخ ارسال آنها بعد از زمان فوق باشد نخواهد بود. 

امید است همیشه به ‌لطف الهی در عافیت ظاهر و باطن مستدام باشید.

موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام

نمونه فضای کارگاه:

توضیحات تفصیلی در مورد روش تحقیق تفکرساز و خلاق  +  قرارداد کارگاه + پرسشنامه ورودی کارگاه 

ثبت نام